FIAT 1500

RYS HISTORYCZNY : FIAT 1300/1500 (Milletrecento/Millecinquecento) – włoski samochód średniej klasy koncernu FIAT, produkowany w latach 1961–1967 przez zakłady w Turynie, w dwóch wersjach różniących się silnikiem: FIAT 1300 i FIAT 1500. W 1964 roku przeprowadzono facelifting modelu. 1964 roku wprowadzono ponadto do produkcji odmianę modelu 1500 o rozstawie osi wydłużonym o 8 cm, do 2505 mm.

OPIS  : FIAT 1500

Nadwozie tego samochodu w maju 1961 roku odpowiadało ówczesnej najnowszej modzie samochodowej, tzn. pontonowy wygląd nadwozia z łukowymi poziomymi płaszczyznami błotników lekko uniesionymi nad maską silnika. Konstrukcja jest dość masywna. Silniki montowane w tym samochodzie stawiały go w rzędzie najszybszych, o największych osiągach (czas osiągnięcia prędkości od 0 do 80 km/h – 11,7 s) w samochodach tej klasy pojemnościowej w latach sześćdziesiątych. Konstruktorem silników był Aurelio Lampredi, który zajmował się wcześniej konstruowaniem silników do wyścigowych Ferrari. Fiat 1300/1500 jest konstrukcją o układzie klasycznym; 4-cylindrowy silnik umieszczony z przodu napędza za pomocą wału koła tylne. Oś tylna sztywna, zawieszona na półeliptycznych resorach piórowych. Oznaczenie samochodu 1300 lub 1500 określało zamontowany w nim rodzaj silnika, o pojemności odpowiednio 1295 cm³ lub 1481 cm³ . Blok cylindrów silnika jest odlany z żeliwa, a w skrzyni korbowej ułożony jest w trzech głównych łożyskach stalowych wał korbowy. Tłoki wykonane są ze stopu aluminium i mają wypukłe denka. Wałek rozrządu umieszczony jest w kadłubie silnika i za pomocą długich lasek popychaczy i dźwigienek zaworowych napędza on zawory umieszczone w układzie widlastym w aluminiowej głowicy. Dużą osobliwością tego silnika jest zastosowanie polisferycznych komór spalania. Napęd z wału korbowego do wałka rozrządu odbywa się za pomocą łańcucha rozrządu. Zewnętrznie te dwa modele różnią się ze sobą drobnymi szczegółami:

• Fiat 1500 ma poziomą listwę dzielącą kratę wlotu powietrza, gumowe wkłady kłów zderzaków, większe tylne lampy zespolone i wlew do zbiornika paliwa z boku po lewej stronie
• Fiat 1300 ma wlew paliwa w tylnej ścianie pod światłami

Płytę podłogową FIAT-a 1500 z rozstawem osi 2505 mm wykorzystano następnie w nowym włoskim modelu samochodu Fiat 125. Z kolei silnik 1300 i 1500, sprzęgło, skrzynię biegów, wał napędowy, tylny most, zawieszenie przednie i tylne, koła, czyli cały układ napędowy i jezdny FIAT-a 1300/1500, wykorzystano w produkowanej w Polsce uproszczonej licencyjnej wersji FIAT-a 125, czyli Polskim Fiacie 125p. Oprócz tego przeniesiono także m.in. instalację elektryczną, niektóre elementy układów sterowania oraz wyposażenie wnętrza nadwozia. Fiat 1500 po sześciu lat stał się dziadkiem naszego Fiata 125p. Tak szybko doczekał się znaczących modyfikacji i rozwoju, że po sześciu latach zakończono jego produkcję. Jego premiera długo była trzymana w tajemnicy, do tego stopnia, że na wiosennym salonie w Genewie jeszcze go nie pokazano. Fiat miał w tamtych czasach zwyczaj prezentowania samochodu na salonach, gdy jego produkcja była już uruchomiona. Można więc domniemywać, że w marcu roku 1961 jeszcze nie była gotowa. Do prasy przedostawały się „przecieki” w postaci zdjęć „szpiegowskich” nowego modelu czy mocno ośnieżone samochodów w czasie prób w Skandynawii. Te szpiegowskie zdjęcia dziwnym trafem zawsze były jakieś nieostre, co nasuwa podejrzenie o „kontrolowanym szpiegostwie” wzmagającym zainteresowanie odbiorców. Samochód pod względem rozwiązań układu napędowego stanowił pełną klasykę. Żadnych eksperymentów, ale, jak zwykle, diabeł siedzi w szczegółach i to one uczyniły z tego samochodu przebój sezonu i …..kilku następnych. Po pierwsze silnik – zaprojektowany przez jednego z najlepszych konstruktorów europejskich Aurelio Lamprediego – okazał się jednostką solidną i o bardzo dobrych parametrach. Pomimo panującej mody na określone nadwozia nie sposób było pomylić Fiata z Peugeotem, Fordem, Skodą, Wartburgiem czy Austinem. Nie przejmowano się na ogół aerodynamiką i kryteriami optymalizacyjnymi, które dzisiaj powodują tak niesłychane podobieństwo samochodów do siebie. Dlatego też nie uda się wskazać samochodu zdecydowanie podobnego nadwoziowo do Fiata 1300/1500 przed jego pojawieniem się jak i po tym czasie. Dla Fiata nowy model stał się wypełnieniem luki pomiędzy samochodami małymi jak modele 500, 600, 850 i 1100 a wozami dużymi, reprezentacyjnymi klasy 1800 – 2100. Zresztą te ostatnie, chociaż bardzo harmonijnie zaprojektowane, w początku lat 60. nie mogły nikogo zachwycać oryginalnością swej linii. Z tego powodu model 1300/1500, zapowiadano od dłuższego czasu jako przełom w konstrukcjach Fiata. Firma nie mogła sobie pozwolić na całkowitą nieobecność na coraz bardziej atrakcyjnym rynku samochodów rodzinnych klasy 1,5 litra. Francuzi mieli już na rynku Peugeota 403 i wprowadzony w roku 1960 model 404, Niemcy Ople Olimpie /Rekordy, Fordy Taunusy, zapowiedziano właśnie Volkswagena 1500, Anglicy też posiadali kilka (dość szkaradnych) propozycji w zbliżonej klasie pojemnościowej. Fiat trafiał więc w swój czas – czas samochodów średniej klasy. O tym, że nowy Fiat spodobał się Włochom szkoda nawet pisać. Jednak użytkownicy zaczęli zgłaszać pewne niedostatki konstrukcji, wśród nich najważniejsze dotyczyły ilości miejsca na tylnych siedzeniach, jeżeli z przodu siedział ktoś o rozmiarach większych niż przeciętny Włoch. Robiło się wtedy trochę za ciasno. Inne uwagi dotyczyły szybkiego pokonywania zakrętów i wyraźnych tendencji do nadsterowności oraz stosunkowo dużej siły potrzebnej do naciskania hamulca. Jednak ten ostatni fakt można było zweryfikować dopiero po spróbowaniu jazdy samochodami posiadającymi wspomaganie hamulców. Początkowo Fiat 1300/1500 nie posiadał serwa hamulcowego w standardzie, co nie było niczym niezwykłym w tamtych czasach. Nie montowano go w wielu samochodach użytkowych, pomimo że hamulce tarczowe nie wywołują efektu samo wspomagania. Wiosną roku 1963 wprowadzono cały szereg zmian konstrukcyjnych. Do najważniejszych należy zaliczyć likwidację stabilizatora tylnej osi i zwiększenie średnicy stabilizatora przedniej osi, zmianę ustawienia tylnych amortyzatorów oraz zmianę twardości sprężyn i resorów co zmniejszyło nadsterowność samochodu. Do tego zlikwidowano punkty smarowania przedniego zawieszenia. W samochodach z silnikiem 1500 wprowadzono elektromagnetycznie odłączany wentylator chłodnicy. W nadwoziu zmieniono nieznacznie tylną część dachu. Najważniejszą jednak zmianą było wprowadzenie w listopadzie roku 1964 zwiększonego rozstawu osi (z 2420 do 2505 mm) i wydłużenie nadwozia aż o 10 cm (z 4030 do 4130 mm). Tylko wprawne oko jest w stanie dostrzec tę różnicę (tylne drzwi są nieco dłuższe), ale po zajęciu miejsc na tylnej kanapie staje się ona bardzo widoczna, gdyż cała ta operacja miała na celu właśnie poprawę komfortu pasażerów tylnych siedzeń. W ramach zmian przeniesiono też dźwignię ręcznego hamulca z bocznej ściany tunelu na jego szczyt pomiędzy przednimi fotelami. Nie obyło się także bez zmian pod maską. W silniku zastosowano nowy wałek rozrządu, większe zawory i zwiększono stopień sprężania z 8,8 do 9,3. Zmieniono także gaźnik na dwugardzielowy Weber z pneumatycznie sterowaną przepustnicą drugiej gardzieli. Zmiany te podniosły moc silnika 1500 do 75 KM (DIN). W Polsce znalazła się pewna ilość Fiatów 1300/1500, dość widoczna na ulicach z racji ogólnej szarzyzny. Do dzisiaj przetrwało ich zapewne kilka sztuk ……