START

RYS HISTORYCZNY  : Start to radziecki minibus produkowany w latach 1963 – 1970. Został opracowany i wyprodukowany w 1963 roku przez Siewierodoniecką Bazę Napraw Samochodów i Siewierodonieckie Stowarzyszenie Produkcyjne „Stekloplastik” przy użyciu komponentów z GAZ-21. Łącznie wyprodukowano ponad 150 samochodów (dokładna liczba nie jest znana), z czego 5 było pojazdami doświadczalnymi, z podłużnicami i poprzecznicami ramy wykonanymi z kanałów i zależnym zawieszeniem przednim na resorach piórowych, natomiast pozostałe miały ramę wykonaną z rur okrągłych, a z przednią belką zawieszenia z GAZ-21. Później próbowali produkować minibus pod marką LAZZ w Ługańskiej Montażowni Samochodów. Ponieważ nie zachowało się stare takielunek, pojazd z Ługańska różnił się nieco od „Startu” Siewierodoniecka: środkowy słupek nadwozia nie miał trójkątnego kształtu, ale był cienko pochylony. Zawieszenie zostało przeprojektowane tak, aby wykorzystywać komponenty z cięższego ZiM, co zapewnia płynniejszy ruch. Ani na masce, ani na osłonie chłodnicy nie było napisu „Start”. Zamiast tego na autobusie widniał emblemat Ługańskiej Fabryki Samochodów. Łącznie wyprodukowano około 20 egzemplarzy. W latach 1967-1968 rozpoczęto produkcję minibusów w zakładzie naprawczym Korosten w mieście Korosteń w obwodzie żytomierskim. W Korosteniu wyprodukowano łącznie 70 minibusów „Start”. Samochody były pomalowane na biało, niebiesko, żółto i różowo. Około 10 kolejnych minibusów pod marką Donbass zostało wyprodukowanych w zajezdni samochodowej trustu Gławdonbastroj w Doniecku. Oprócz minibusa Siewierodonieckowi udało się również opracować i zbudować dużego (nieco większego niż Wołga) sedana z włókna szklanego „Zarja” z podwoziem ramowym i jednostkami GAZ-21. Były dwa samochody, dwudrzwiowy i czterodrzwiowy, ale znana jest tylko wersja dwudrzwiowa. Jako eksponat minibus znajduje się w Muzeum Techniki Samochodowej UMMC.

OPIS  : START

Nadwozie typu skorupowego zamontowane na podwoziu ramowym GAZ-21 posiadało poszycie z włókna szklanego, które w jednym kroku technologicznym wklejano ręcznie wewnątrz specjalnej sześciokomorowej matrycy poprzez formowanie stykowe, po czym wklejano w nią drewniane wzmocnienia ścian bocznych, dachu, otworów okiennych i drzwiowych. Nadwozie samochodu zostało opracowane przez projektanta Jurija Iwanowicza Androsa. Wewnątrz kabiny pierwszego egzemplarza „Startu” znajdowały się trzy fotele kanapowe (dwa wzdłuż nadwozia, jeden poprzeczny na końcu kabiny), małe szafki na naczynia, maska silnika służyła jako stolik, a w bagażniku zamontowano umywalkę obozową. Następnie okazało się, że wysoka wytrzymałość i brak rozszerzalności cieplnej materiałów z włókna szklanego ma wadę: podczas długotrwałej eksploatacji, zwłaszcza w ujemnych temperaturach, występują statyczne naprężenia mechaniczne ze względu na różnicę w charakterystyce rozszerzalności nowoczesnych materiałów konstrukcyjnych i drewnianej ramy, natomiast z powodu skurczu żywicy korpus uległ poważnemu odkształceniu. SARB produkował Start do 1967 roku, po czym był produkowany w małych partiach (około 10) do 1970 roku, a następnie w Ługańskiej Wytwórni Samochodów. W Siewierodoniecku takie pojazdy funkcjonowały jako minibusy od 1968 do 1976 roku; W sumie na trzech trasach kursowało około 10 takich samochodów, były one białe z niebieską „spódnicą” i znakiem taksówki. W czasie wakacji na trasach międzymiastowych kursowały minibusy, przewożące pracowników SPO Azot do ośrodków turystycznych na Krymie i wybrzeże Morza Azowskiego. Na miejscowym posterunku policji drogowej funkcjonował minibus „Start”, który kursował do początku lat 80. Długa wątroba była czarną „Start”, która została wymieniona w bilansie miejscowego Pałacu Kultury Chemików. Próbowano stworzyć karetkę na bazie Startu. W 1968 roku opracowano szkic i model tego minibusa, ale w 1970 roku miasto zrezygnowało z tego samochodu, a SARB otrzymał polecenie przeprowadzenia napraw z wymianą jednostek i sprzętu medycznego w pojazdach GAZ-22B. Wszystkie pozostałe jednostki, przeznaczone do ostatnich „Startów”, zostały oddane do naprawy tych maszyn. Produkcja została ograniczona ze względu na brak dużych zamówień. W latach sześćdziesiątych i na początku siedemdziesiątych XX wieku w Moskwie i Dniepropietrowsku używano kilku „Startów” jako taksówek na stałych trasach. Jeden egzemplarz minibusa, podarowany pierwszemu sekretarzowi Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy P. E. Szelestowi, był wyposażony w autonomiczny specjalny system łączności KGB zamontowany w dachu nadwozia. W 1964 roku jeden z minibusów Start został wysłany do Lischimstroju, gdzie został wyposażony w radiostację RRS-1M, radiostację ARS-1M, głośniki i inne urządzenia radiowe zasilane bateriami. Dodatkowo minibus został wyposażony w miejsce na mini-lodówkę pracującą na suchym lodzie. Minibus „Start” został wyprodukowany w bardzo małym nakładzie, ale jednocześnie samochód był znany większości mieszkańców ZSRR – dzięki epizodycznej „roli” w filmie „Więzień Kaukazu”.Firma SARB powstała w okresie powojennym w celu naprawy samochodów i innego sprzętu. W latach sześćdziesiątych, dzięki nowemu szefowi Głównego Departamentu Transportu Samochodowego Ługańskiej Rady Gospodarki Narodowej A. S. Antonowowi, zakres działalności bazy rozszerzył się — zaczęto produkować przyczepy z włókna szklanego własnej konstrukcji. Ambitny Antonow nie poprzestał jednak na tym i zlecił SARB stworzenie własnego samochodu. Pomysł ten poparł główny inżynier Ługańskiego Zarządu Przedsiębiorstw Transportu Samochodowego A.G. Iwanow. Zdecydowano się stworzyć minibus klasy „gran turismo” z plastikowym nadwoziem i technologicznym „wypełnieniem” z Wołgi GAZ-21. Każdy mógł ocenić projekt zaproponowany przez projektanta-artystę Y. I. Androsa na modelu w skali 1:10, a pierwszy samochód został zmontowany w 1963 roku, a samochód trafił bezpośrednio z fabryki o własnych siłach na przegląd w Moskwie. Na widok nowości, która otrzymała nazwę „Start”, nikt nie mógł pozostać obojętny – projekt był nowy i futurystyczny. Nawet drobne detale imponowały wyrazistością, ale na największą uwagę zasługiwała sylwetka nadwozia – opadająca linia dachu jest już niezwykła, a tylna część niczym osobowego sedana całkowicie zachwyciła publiczność. Kolejnym nowatorskim rozwiązaniem jak na tamte czasy były zderzaki zintegrowane z nadwoziem. Wnętrze było atrakcyjne i wygodne, w środku znajdowała się nawet umywalka i szafka, a najciekawszym elementem w środku był stół, będący jednocześnie okapem, pod którym znajdował się zasilacz. Jednym z tych, którzy zakochali się w „Startie”, był przewodniczący Komitetu ds. Maszyn Samochodowych i Rolniczych ZSRR N. I. Strokin, który obiecał dostarczyć SARB pięćdziesiąt zestawów komponentów i zespołów z Wołgi do rozwoju projektu. Niecały miesiąc później w Siewierodoniecku uruchomiono produkcję minibusa na małą skalę. Nowość była dobra dla wszystkich, ale miała też poważną wadę – ze względu na to, że korpus polimerowy był sklejany ręcznie, „Start” kosztował 10 tysięcy rubli, czyli był dwa razy droższy niż i tak już drogi GAZ-21. Ciekawostką może być fakt że inspiracją do stworzenia nadwozia mogły być projekty z lat 50- tych  Zdzisława Beksińskiego który tworzył stylistyki nadwozi dla  Sanockiej Fabryki Autobusów „Autosan” zwłaszcza projekt SFW-1 Sanok .