LIAZ 110.850 SA8

RYS HISTORYCZNY : LIAZ 100 to seria samochodów ciężarowych produkowanych przez Liberecką Fabrykę Samochodów w latach 1974 – 1994. Poprzednikiem była seria modeli Škoda 706 RT i MT, następca serii LIAZ 200 i LIAZ 300. Łącznie powstało kilkadziesiąt tysięcy sztuk; W Mnichovie Hradiště wyprodukowano 54 507 pojazdów, gdzie do 2003 roku zmontowano ponad 80% wszystkich pojazdów i podwozi firmy LIAZ. Od początku lat sześćdziesiątych XX wieku LIAZ rozwija nową serię typoszeregów (NTŘ), w tym czasie nawet w ramach czesko-polskiej współpracy w ramach grupy producentów samochodów ciężarowych o ładowności od 3 do 7 ton – dla Czechosłowacji konstruktorów LIAZ i Praga/Avia, dla Polski konstruktorów producentów samochodów Żubr i Jelcz. Ta wspólna grupa konstrukcyjna zakończyła swoją działalność po około roku prac, w wyniku czego każdy kraj będzie produkował pojazdy według swoich projektów, jednak LIAZ dostarczy silniki, ramy i osie serii 706 RTO do produkcji autobusów Jelcz. Czechosłowacki NTR miał się odbyć tylko we współpracy producentów samochodów LIAZ i Praga/Avia. W porównaniu do dotychczasowej Škody 706 RT i Pragi V3S/S5T, nowy samochód miał mieć zupełnie nowy silnik, skrzynię biegów, kabinę i osie, spełniając wymagania klientów i czasu. W tym czasie LIAZ opracował już nowe silniki serii M63x (dla ciężarówek MŠ 63x do pochylenia pod kabiną, dla autobusów ML 63x do montażu poziomego w podwoziu), przygotowano również nowe osie z redukcjami kół, a obaj producenci samochodów wspólnie opracowali nową kabinę w trzech wersjach rozmiarowych. Ciągłe problemy gospodarki socjalistycznej z inwestycjami w poszczególnych dostawców doprowadziły do tego, że Avia w Letňanach wycofała się z projektu w 1967 roku i zakupiła od Saviem licencję na produkcję kompletnych modeli o ładowności 1,5 (Avia A15) i 3 ton (Avia A30), produkcja modelu Praga S5T została zakończona w 1972 roku bez krajowej wymiany i produkcja modelu Praga V3S była kontynuowana z niewielkimi modernizacjami w zakładzie produkcyjnym Praga Čáslav. Dla LIAZ oznaczało to, że nie otrzymała mocy produkcyjnych do produkcji nowych nowoczesnych kabin, a dostarczone, ale nie uruchomione technologie produkcji pozostawały w magazynach przez kilka lat. W związku z tym projektanci umieścili nowe jednostki (osie, skrzynie biegów i silniki) na oryginalnej ramie RT ze zmodyfikowaną kabiną RT, która w 1969 roku dała początek nowej serii Škoda 706 MT (lub LIAZ MT), później ulepszonej do typów MT3 i MT4. Ten tymczasowy typ pośredni, planowany na kilkadziesiąt miesięcy do momentu uruchomienia nowej linii kabinowej, został ostatecznie utrzymany w produkcji do 1991 roku. Dopiero po 1972 roku w fabryce LIAZ Holýšov zakończono produkcję autobusów i nadwozi zapasowych Škoda 706 RTO – dopiero po gruntownej przebudowie tego zakładu udało się w końcu zainstalować i uruchomić linie prasowania i zgrzewania nowych kabin LIAZ 100 z 1974 roku. Po raz kolejny uwidoczniła się niezdolność socjalistycznego zarządzania inwestycjami, ponieważ zakład produkcyjny nie dysponował odpowiednią lakiernią, a spawane kabiny bez obróbki powierzchniowej były następnie transportowane przez pół kraju do lakierni Tatra Kopřivnice w celu kataforezy, a dopiero stamtąd na linie produkcyjne LIAZ w Mnichovo Hradiště i Přerovie w celu końcowego malowania, wyposażenia i montażu. Mimo nowoczesnego wyglądu kabiny, użytkownicy musieli pogodzić się z tym, że kabina jest nieuchylna i umożliwia dostęp do silnika tylko z wnętrza kabiny po otwarciu kanapy, pokrywy silnika i podłogi pasażera. Produkcja serii 100/110/150 została zakończona po 20 latach produkcji w 1994 roku, kiedy to została zastąpiona nową serią LIAZ 300 z silnikami pionowymi, ale zgodnie z życzeniem klientów sporadyczne zamówienia tej starej serii były realizowane do końca istnienia firmy.

OPIS  : LIAZ 110.850 SA8

Produkcję seryjną poprzedziło powstanie wielu prototypów i samochodów przed seryjnych, w tym prototyp ciągnika 100.51/1 z zawieszeniem pneumatycznym wyprodukowany w marcu 1971 roku. W 1974 roku powstała seria ciągników 100,45 po dziesięć sztuk. Była to raczej seria testowa, na której dopracowywano technologię montażu i produkcji. Pojazdy te były do pewnego stopnia identyczne z innymi pojazdami seryjnymi. Główna różnica dotyczyła głównie kabiny, której wysokość została podniesiona o 80 mm w pojazdach późniejszych produkcji ze względu na międzynarodowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa załogi. Pierwszy prototyp ciężarówki z platformą 100.05 został wyprodukowany w 1970 r., w 1975 r. powstała dziesięcioczęściowa seria testowa ciężarówek z platformą 100.05, a w 1976 r. kolejna seria 14 sztuk. Produkcja seryjna odbywała się wówczas w zakładzie LIAZ 06 w Zwoleniu. W 1977 roku w pełni uruchomiono seryjną produkcję ciągników LIAZ 100.47 i ciężarówek z platformą LIAZ 100.05 (już z wyższym sufitem kabiny) w transporcie krajowym, a zwłaszcza międzynarodowym (seria MT nie spełniała już przepisów bezpieczeństwa EWG). Bardzo powoli i w znacznie mniejszych ilościach na rynek wchodziły inne warianty, zwłaszcza specjalnie skonstruowane podwozie LIAZ 100.08 itp. Wszystkie modele wyposażono w „średnią” dwu- lub trzymiejscową kabinę bez wywrotu, ale dopiero w 1984 roku zaczęto produkować samochody ze zmodernizowaną składaną kabiną w wersji średniej (typy 110.xxx i 111.xxx) lub krótkiej (typy 150.xxx lub 151.xxx), a także zaczęto stosować zawieszenie mechaniczno-pneumatyczne przedniej i tylnej osi, zwłaszcza w ciągnikach. Do produkcji małoseryjnej wszedł również typ 122.xxx z osią 6×2 do zabudów. Dalsze ulepszenia serii 100 wprowadzono po 1989 roku, kiedy konkurencja wzrosła wraz z otwarciem rynku. Gama obejmowała nową 16-biegową skrzynię biegów ZF, kabinę dalekobieżną MAXI z wysokim dachem, układ hamulcowy ABS, centralne smarowanie, elektryczne lusterka i szyby, lodówkę i fotele ISRI.

Modele produkcyjne i prototypowe 

Oznaczenie typu serii 100 składało się z pięcio- lub siedmiocyfrowego kodu w formacie 1xx.xx(x)(x), gdzie pierwsza część kodu wyraźnie określała podstawowy typ pojazdu, w tym charakter osi i typ kabiny, część po kropce opisywała typ samochodu i jego zabudowę:

LIAZ 100: konfiguracja osi 4×2, średnia kabina bez wywrotu. Pierwotna wersja całej typoserii, produkowana w latach 1974-1987 w różnych konstrukcjach (ciągniki, platformy, wywrotki, pojazdy komunalne itp.).

LIAZ 101: Konfiguracja osi 4×4, długa, niewywrotna kabina wywodząca się z autobusu Karosa serii 700. Pojazdy specjalne głównie dla strażaków (bezpośredni zamiennik Škody 706 RTHP) i firm transportowych, produkowane w latach 1983–1991.

LIAZ 110: konfiguracja osi 4×2, kabina o średnim odchyleniu. Produkowany w latach 1984–1994, głównie w wersji ciągnikowej i burtowej.

LIAZ 111: konfiguracja osi 4×4, kabina o średnim odchyleniu. Produkowany od 1984 do 1994 roku, głównie w wersjach wywrotek i podwozi specjalnie zaprojektowanych.

LIAZ 122: konfiguracja osi 6×2, kabina o średnim odchyleniu. Wyprodukowano tylko kilka egzemplarzy.

LIAZ 123: konfiguracja osi 6×4, kabina o średnim odchyleniu. Wyprodukowano tylko kilka egzemplarzy.

LIAZ 124: konfiguracja osi 6×6, kabina o średnim odchylaniu. Wyprodukowano tylko kilka egzemplarzy.

LIAZ 150: Konfiguracja z osiami 4×2, krótka odchylana kabina. Produkowany od 1985 do 1997 roku w wersji wywrotki.

LIAZ 151: konfiguracja osi 4×4, krótka odchylana kabina. Produkowany od 1985 do 1997 roku w wersji wywrotki.

xxx.01 ust. 1 do xxx.19 ust. 5: Ciężarówki z platformą burtową z różnymi rodzajami burt i plandekami lub wagony skrzyniowe

XXX.20 (0) do XXX.39 : Wywrotki o różnych parametrach

xxx.40 ust. 0 do xxx.79 ust. 3: ciągniki o różnych parametrach

XXX.80 ust. 0 do XXX.99 pkt 5: podwozia lub pojazdy kompletne specjalnego przeznaczenia, komunalne i specjalne