STAR 20 W14

RYS HISTORYCZNY : Decyzja o skonstruowaniu i rozpoczęciu produkcji nowej polskiej ciężarówki, potrzebnej do prac przy odbudowie kraju po II wojnie światowej, zapadła na najwyższym szczeblu państwowym w kwietniu 1946 roku. Opracowanie jednostki napędowej powierzone zostało Zakładom Doświadczalnym Przemysłu Motoryzacyjnego w Ursusie. Kabina pojazdu skonstruowana została przez kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych „SHL” S.A. Zespół konstruktorów, opracowujący nowy pojazd, złożony był w większości z byłych pracowników Biura Studiów Państwowych Zakładów Inżynierii, którzy w latach 30. uczestniczyli w pracach nad serią samochodów ciężarowych PZInż 703, 713 i 723. Autorem ogólnej koncepcji był Mieczysław Dębicki. 19 czerwca 1948 zaprezentowano w Warszawie prototyp. Zdecydowano wdrożyć go do produkcji w dawnych Zakładach Starachowickich, na bazie których powstała później Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star”. Samochód otrzymał nazwę Star 20. Dokumentację techniczną pojazdu opracowaną w Łodzi przekazano do Biura Technicznego starachowickich zakładów do końca 1947 roku. 15 grudnia 1948 pierwsze pięć egzemplarzy produkcyjnych tego modelu zaprezentowane zostało w czasie kongresu zjednoczeniowego PPS i PPR, który odbył się Warszawie w budynku Politechniki Warszawskiej. W 1948 rozpoczęto seryjne wytwarzanie tego modelu, która w pierwszym roku produkcji wyniosła 10 sztuk. Ogółem powstało ich ponad 50 000, łącznie z podwoziami do zabudowy.

OPIS  : STAR 20 W14

Nadwozie Stara 20 osadzone zostało na podłużnicowej ramie spawanej wykonanej z blachy tłoczonej. W układzie jezdnym zastosowano przednią sztywną oś zawieszoną na półeliptycznych resorach piórowych. Z tyłu zastosowano most napędowy zawieszony na półeliptycznych resorach piórowych, dodatkowo wspartych przez pomocnicze resory piórowe. W pojeździe tym zamontowano importowaną przekładnię kierowniczą firmy FIAT-Mammano. Do napędu ciężarówki przewidziano polski 6-cylindrowy rzędowy silnik benzynowy typu S42 o pojemności 4188 cm³ i maksymalnej mocy 62,5 kW (85 KM). Jednostka ta zblokowana została z 4-biegowa manualną, niesynchronizowaną skrzynią biegów. Star 20 standardowo wyposażany był w kabinę wagonową typu N20 produkowaną przez zakłady SHL z Kielc. W 1952 roku ze względu na duży popyt na ten samochód oraz niemożność zaspokojenia przez SHL potrzeb zakładu produkcyjnego na kabiny, rozpoczęto w FSC produkcję znacznie prostszych technologicznie kabin typu N23 z płaską przednią ścianą (konstrukcji inż. Andrzeja Zgliczyńskiego). Od tego momentu Star 20 mógł być wyposażany w tańszą kabinę N23 lub droższą i bardziej komfortową N20. Podstawową wersją była ciężarówka skrzyniowa. W 1949 roku przystąpiono do prac nad pierwszą odmianą samochodu Star 20, którą był ciągnik siodłowy Star C60. Model ten w 1950 roku miał swoją premierę na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Do produkcji seryjnej ta wersja nadwoziowa skierowana została w 1952 roku. W 1953 roku rozpoczęto produkcję na bazie podwozia ciągnika siodłowego Star C60, tylno-zsypowego samochodu samowyładowczego Star W14. Na podwoziu modelu Star 20 i jego pochodnych montowano różne wersje zabudów jak np. nadwozia furgonowe przystosowane do przewozu 25 osób typu N-424, znane potocznie pod nazwą „stonka”, produkowane od 1954 roku przez ówczesne Zakłady Budowy Nadwozi Samochodowych w Jelczu, oraz jego odmianę przystosowaną do przewozu ładunków o oznaczeniu N-103 Furgon. Kolejnym rodzajem zabudowy był montowany od 1953 roku żuraw samochodowy HP-3, wykorzystywany w branży budowlanej, produkowany w Bielskich Zakładach Urządzeń Technicznych w Bielsku-Białej. Od 1952 roku w Sanoku powstawały nadwozia pożarnicze typu N71 (Star 20-GM8) oraz N72 (Star 20-GA16). Elementy jezdne, napędowe oraz zmodyfikowane podwozie ciężarówki Star 20 posłużyły do budowy prototypowych polskich autobusów Star N50, N51 oraz ich produkcyjnej odmiany o oznaczeniu N52.

Wadami samochodu Star 20 (usuniętymi w późniejszych modelach tej serii) było:

mały rozstaw osi (co ograniczało stateczność, szczególnie wozów gaśniczych na drogach polnych lub wyboistych)
zbyt mała liczba biegów w przód (co było powodem dość słabej dynamiki podczas jazdy z pełnym obciążeniem)
brak wersji samochodu z silnikiem wysokoprężnym co ograniczyłoby zużycie paliwa.
Pomimo tych wad samochód Star 20 swymi cechami trakcyjnymi oraz możliwościami przewozowymi stanowił duży sukces konstrukcyjny, a ogólna ocena stawiała go w czołówce średnich samochodów ciężarowych przełomu lat czterdziestych ówczesnego bloku wschodniego. Star 20 był pierwszą całkowicie polską ciężarówką i pierwszym polskim samochodem po wojnie. Zespół konstruktorów otrzymał w 1950 roku Państwową Nagrodę Naukową. We wrześniu 1950 roku sześć Starów 20 zwyciężyło zespołowo w organizowanym w Polsce Międzynarodowym Rajdzie Techniczno-Doświadczalnym Samochodów Ciężarowych, przeciwko węgierskim ciężarówkom Csepel G i Csepel 350D oraz czechosłowackim Praga RN i Škoda 706 RM.

Model W 14 to tylno-zsypowy samochód samowyładowczy lub potocznie po prostu wywrotka. Pojazd ma długość 4950 mm, szerokość 2270 mm oraz wysokość 2500 mm. Masa samochodu wynosi 3800 kg. Dopuszczalna ładowność skrzyni ładunkowej o wymiarach 2600/1900/443 mm, czyli o pojemności 2,2 m³, wynosi 3500 kg. Samochód może rozwijać maksymalną prędkość 72 km/h, pokonywać wzniesienia o kącie 28° i spady o kącie 45°. Do napędu samochodu jest stosowany silnik spalinowy tłokowy o zapłonie iskrowym S42 czterosuwowy, sześciocylindrowy, rzędowy, górnozaworowy OHV o pojemności skokowej 4188 cm³ i stopniu sprężania 6,2. Silnik osiąga maksymalną moc 85 KM przy prędkości obrotowej 2800 obr./min. Pojemność układu paliwowego wynosi 150 l, układu chłodzenia 22 l i smarowania 7 l. Ogumienie samochodu ma wymiary 8,25×20″ o ciśnieniu 4,5 kg/cm². Produkcja modelu odbywała się przy udziale ZNTK w Oławie, który jednocześnie produkował skrzynię wyładowczą oraz hydrauliczny mechanizm zsypowy.