STAR 66

RYS HISTORYCZNY : Star 66 − polski terenowy samochód ciężarowy o ładowności 4,5 tony produkowany w latach 1958–1965 przez FSC Star. W 1952 roku Państwowa Komisja Planowania Gospodarki oraz Zarząd Główny Planowania Uzbrojenia i Techniki Wojennej zorganizowały konkurs na opracowanie dokumentacji technicznej terenowego samochodu ciężarowego średniej ładowności. Według kryteriów konkursu w projektach należało wykorzystać jak najwięcej podzespołów samochodów ciężarowych Star 20 i Lublin 51. Pierwsze rezultaty prac zostały przedstawione w czerwcu 1952 roku przez Biuro Konstrukcji Przemysłu Motoryzacyjnego z Warszawy oraz jego łódzki oddział. Po zatwierdzeniu zaprezentowanych projektów przez komisję konkursową, w 1953 roku zbudowano po dwa prototypy dwuosiowego modelu Star 44 oraz trzyosiowego Star 66. Po przeprowadzeniu badań drogowych prototypów w 1954 roku, zdecydowano o niekontynuowaniu dalszych prac na modelem Star 44 i skupieniu się wyłącznie na rozwoju konstrukcji Stara 66. Przyczyną podjęcia takiej decyzji był brak możliwości równoczesnej produkcji dwóch modeli, spowodowanej ówczesnymi ograniczeniami technicznymi oraz finansowymi polskiego przemysłu motoryzacyjnego. W tym samym roku zbudowano kolejne zmodernizowane prototypy tego pojazdu, które testowane były przez wojsko do 1955 roku. Po wydaniu pozytywnej opinii przez komisję Ministerstwa Obrony Narodowej, w styczniu 1956 roku zatwierdzono dokumentację techniczną wersji seryjnych i rozpoczęto prace przygotowujące fabrykę w Starachowicach do produkcji tego modelu. Produkcję seryjną Stara 66 rozpoczęto w 1958 roku. Produkcja Stara 66 została zakończona w 1965 roku, po wprowadzeniu do produkcji modelu Star 660, będącego zmodernizowaną odmianą swojego poprzednika.

OPIS  : STAR 66

Nadwozie nowego modelu, jakim był prototyp trzyosiowego Stara 66 osadzone zostało na podłużnicowej ramie spawanej wykonanej z blachy tłoczonej. Układ jezdny stanowił przedni sztywny most napędowy zawieszony na półeliptycznych resorach piórowych, oraz środkowy i tylny most napędowy, każdy zawieszony na dwóch odwróconych półeliptycznych resorach piórowych oraz sześciu drążkach reakcyjnych. Środkowy oraz tylny most napędowy wyposażony został w mechaniczną blokadę mechanizmu różnicowego. Do napędu zastosowano prototypowy, 6-cylindrowy, rzędowy silnik benzynowy typu S46, o pojemności skokowej 4680 cm³ i mocy maksymalnej 75,5 kW (102,5 KM). 5-biegowa manualna, niezsynchronizowana skrzynia biegów zblokowana była z 2-biegowym reduktorem. Produkcję seryjną Stara 66 rozpoczęto w 1958 roku. Nadwozie pojazdu, podobnie jak wersji prototypowych osadzone zostało na podłużnicowej ramie spawanej wykonanej z blachy tłoczonej. W układzie jezdnym zastosowano przedni sztywny most napędowy zawieszony na półeliptycznych resorach piórowych, wspartych dodatkowo przez dwa hydrauliczne amortyzatory ramieniowe. Zawieszenie osi środkowej i tylnej stanowiły mosty napędowe, każdy zawieszony na dwóch odwróconych półeliptycznych resorach piórowych oraz sześciu drążkach reakcyjnych. Środkowy oraz tylny most napędowy wyposażony został w sterowaną mechanicznie blokadę mechanizmu różnicowego. Układ hamulcowy wyposażony został w podciśnieniowy system wspomagania. Do napędu Stara 66 zastosowano, 6-cylindrowy, rzędowy silnik benzynowy typu S47, o pojemności skokowej 4680 cm³ i mocy maksymalnej 77,3 kW (105 KM). Jednostka napędowa zblokowana została z 5-biegową manualną, niezsynchronizowaną skrzynią biegów, zespoloną poprzez wał rurowy ze sterowanym mechanicznie reduktorem o dwóch przełożeniach. Star 66 wyposażany był w otwartą, dwuosobową kabinę wagonową typu N66 z brezentowym, składanym do tyłu dachem oraz dwudzielną przednią szybą. Przez cały okres produkcji samochody przeznaczone były prawie wyłącznie dla wojska. Wyjątki były nieliczne. Wozy powstawały w dwóch podstawowych wersjach skrzyni ładunkowej – z podłogą wysoką, umieszczoną nad kołami, oraz podłogą obniżoną, nieco węższą, w której błotniki wewnętrzne wystawały ponad powierzchnię ładunkową. Stary 66 stały się bazą do stworzenia wielu pojazdów specjalnych, m.in. do zadań inżynierskich, medycznych, serwisowych, transportowych i bojowych. Star 66 miał długość 6528 mm, rozstaw osi 2858 i 1200 mm, szerokość 2400 mm, wysokość 2875 mm, masę własną 5200 kg, dopuszczalny udźwig na szosie 4000 kg, a w terenie 2500 kg. Samochód osiągał prędkość maksymalną 73,5 km/h i zużywał 37 litrów benzyny na 100 km na szosie, a w terenie 52 litry. Właściwości terenowe wyglądały następująco: kąt natarcia 33 stopni, kąt zejścia 45 stopni, prześwit 28,5 cm, głębokość brodzenia 90 cm. Wyposażony był w reduktor i wyciągarkę. Uruchomienie produkcji seryjnej Stara 66 nie przerwało prac konstrukcyjno-badawczych nad tym samochodem. W pierwszym okresie skupiono się głównie nad modyfikacjami wpływającymi na poprawę trwałości oraz niezawodności części i podzespołów. Następnie przystąpiono do badań nad poprawą całości konstrukcji pojazdu. Efektem tych prac były wersje zmodernizowane – Star 660M1 i 660M2. Wytwarzanie pierwszej ruszyło w 1965 roku, a drugiej trzy lata później. Zewnętrznie wozy 66 i 660 były niemalże bliźniaczo podobne. Model 660M1 różnił się od 66 następującymi rzeczami: kulkowym mechanizmem kierowniczym, nadciśnieniowym wspomaganiem hamulców hydraulicznych i sterowaniem hamulców przyczepy, pneumatycznym blokowaniem mechanizmów różnicowych środkowego i tylnego mostu, oponami 12×18 zamiast 11×20, wzmocnionym mechanizmem wyciągarki.