POJAZD PÓŁGĄSIENICOWY Wz. 38

RYS HISTORYCZNY : W chwili gdy w Polsce rozpoczęła się licencyjna produkcja ciężarówek Fiat 621 pojawił się pomysł stworzenia na ich bazie pojazdu z napędem półgąsienicowym. Projekt takiego wozu powstał w roku 1934 w Biurze Badań Technicznych Broni Pancernych oraz Biurze Studiów PZInż. Otrzymał on oznaczenie samochód półgąsienicowy wz. 34. Prototypy zbudowano w 1935 roku, zaś w roku następnym poddano je testom podczas rajdu motorowego przeprowadzonego na Kresach. Podczas tego rajdu prototypy poradziły sobie całkiem dobrze, wobec czego samochód wz. 34 zatwierdzono do produkcji seryjnej. Produkcja seryjna samochodów wz. 34 odbywała się w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie, w latach 1936–1939. Podczas tego okresu powstało ok. 400 wozów różnych wersji, w tym 80 ciągników C4P . Samochód wz.34 występował w różnych wersjach, które do dziś nie zostały dokładnie opisane w polskiej historiografii.

OPIS  : Samochód półgąsienicowy wz. 34

Lata międzywojenne były to lata wielkiej popularności samochodów na podwoziu półgąsienicowym, którego pierwszym, poważnym i sprawnym modelem było podwozie Citroen – Kegresse. Podwozia tego typu pozwalały na uzyskanie wysokiej mobilności w terenie, przy niższych kosztach budowy pojazdu, w stosunku do pełnego podwozia gąsienicowego. Wojsko Polskie używało dużej ilości transporterów półgąsienicowych, wspomnianej już marki Citroen-Kegresse. W latach 30-tych powstała pochodna wersja 2,5-tonowego samochodu ciężarowego Polski Fiat 621L produkowanego na włoskiej licencji, tj. półgąsienicowy samochód wz.34. Pochodną wersją samochodu kołowo-gąsienicowego wz.34 był ciągnik artyleryjski C4P. Ciągnik spełniał podstawowe założenie produkcji wojskowej – uniwersalizacja części. Duża liczba części pasowała zarówno do samochodu ciężarowego, jak i ciągnika C4P. Oczywiście konstrukcja wz.34 została wzmocniona, w stosunku do samochodu Polski Fiat 621L (np. wz.34 wykorzystywał skróconą i wzmocnioną ramę, kabinę i silnik z PF 621L). Przednią oś wzmocniono oraz dodano terenowy reduktor i zmodyfikowano przełożenia skrzyni biegów. Tylną oś zastąpiono mechanizmem gąsienicowym wzorowanym na mechanizmie Citroen – Kegresse i na zawieszeniu czołgu Vickers E. Samochód kołowo – gąsienicowy wz.34 należy ocenić jako konstrukcję udaną, choć ze względu na słaby silnik i duże zużycie paliwa był to pojazd mało ekonomiczny. Podstawową wersją samochodu kołowo – gąsienicowego wz.34 była wersja osadzona na długiej ramie podwozia, z kabiną zamkniętą i długą skrzynią ładunkową. Samochód kołowo-gąsienicowy wz.34 używane były w Wojsku Polskim jako terenowy samochód terenowy oraz jako pojazd specjalistyczny. Wz.34 używany był w wojskach saperskich, w tym do holowania przyczep z pontonami i składnikami mostów, czy jako samochody sprzętowe.

Samochody te znalazły się także w ilości po 1 na kompanię saperów kolejowych. Poza tym wz.34 znalazł się także w każdej kompanii czołgów Vickers (21. Kompania czołgów miała 3 samochody omawianego typu) i 7TP (2 batalion czołgów, składający się z 3 kompanii dysponował 12 pojazdami wz.34). W jednostkach pancernych, samochód wz.34 wchodził także w ilości 2 sztuk, na prowadnicach szynowych, w skład każdego pociągu pancernego, służąc jako wóz naprawczy. Poza tym pewna ilość wz.34 służyła w obsłudze naziemnej lotnictwa, gdzie wykorzystywano je do holowania samolotów. Od lata 1937 roku, zgodnie z etatem, oba pułki 10 BK winny posiadać 12 samochodów wz.34, do przewozu strzelców. Pojazdy tego typu wzięły udział w zajęciu Zaolzia w 1938 r. Polski Czerwony Krzyż posiadał około 50 samochodów wz.34 ambulans. Samochody wz.34 malowane były w standardowy kamuflaż trójbarwny, albo całość pojazdu w kolorze brązowozielonym. Samochód wz.34 oparty był na konstrukcji ciężarówki Polski FIAT 621L. Niektóre podzespoły były zmodyfikowane, m.in oś przednia i skrzynia biegów, z dodanym reduktorem. Nadwozie ciężarówki o konstrukcji stalowej lub drewniano-stalowej (w przypadku skrzyni ładunkowej), spoczywało na ramie prostokątnej. Przednia oś zawieszona była na resorach półeliptycznych z amortyzatorami hydraulicznymi. Zawieszenie tylne ciężarówki – mechanizm gąsienicowy, z wahaczowo-rolkowym systemem prowadzenia gąsienic. Napęd przenoszony przez tylny most na sztywno zawieszone koła zębate. Dwukołowy wózek jezdny zawieszony był na wahaczu dźwigniowym, osadzonym na osi, resorowanej resorami półeliptycznymi. Na tylnym końcu wahacza zamocowane było jezdne koło napinające. Wcześniejsze i późniejsze pojazdy różniły się kształtem wahacza. Na górze wahacza była rolka podtrzymująca gąsienicę. Nowoczesne gąsienice bez sworzniowe szerokości 300mm były konstrukcji gumowo-stalowej (patent inż. L. Białkowskiego).Opona Stomil o wymiarach 7,00×20″.Silnik: gaźnikowy FIAT-122B (PZInż. 367): 6-cylindrowy, rzędowy, 4-suwowy, moc – 46 KM (34 kW) przy 2600 obr/min, poj. 2952 cm³, chłodzony cieczą, umieszczony z przodu, napędzający gąsienice. W 1936 roku inż. A. Rummel opracował wzmocniony silnik o mocy 63 KM (46,4 kW) i takiej samej pojemności – ale zamontowano go prawdopodobnie tylko w pięciu prototypach – może także w niewielu pojazdach ostatniej produkcji. Skrzynia biegów miała 4 przełożenia do przodu i 1 do tyłu, oraz reduktor terenowy. Hamulce bębnowe na koła osi przedniej i koła napędowe gąsienic.

ŹRÓDŁO : https://dobroni.pl/artykul/samochod-polgasienicowy/565774